Hoe omgaan met narcisme?

Narcisme of een narcistisch persoonlijkheidsstoornis heeft 2 kanten. Aan de ene kant staat een overdreven gevoel van eigenbelang en zucht naar bewondering voor zichzelf centraal, en aan de andere kant is er sprake van een extreem gevoel van minderwaardigheid, slachtoffergedrag en onzekerheid. Narcistisch gedrag is vaak lastig te herkennen.

Narcistische mensen kunnen agressief worden, autoritair en onvriendelijk tegenover anderen zijn. Ze zijn vaak ‘blind’ voor de eigen fouten, maar over ‘echte’ problemen denken ze niet na. Narcistische mensen zijn vaak zeldzaam en als ze in de buurt van anderen komen valt er vaak een deuk op het geloofwaardige beeld van iemand die misschien nog wel charmant of aardig overkomt. In het geval van de narcistische persoonlijkheidsstoornis is er sprake van een ontwikkelingsstoornis al deze mensen zijn wel intelligent.

Een narcist heeft vaak veel moeite met relaties. Ze vinden het moeilijk om aan anderen te denken. Men is zeer egocentrisch en er is geen sprake van empathie. Ze kunnen soms moeilijk langzaam en rustig praten, omdat ze het gevoel hebben dat ze alles sneller moeten doen.

De narcistische persoonlijkheidsstoornis is erger dan andere persoonlijkheidsstoornissen omdat deze mensen vaak geïrriteerd zijn door de meningen die anderen hebben over hen en door hun eigen fouten, die ze niet toegeven.

Wat is narcisme?

Narcisme is niet eenvoudig te herkennen. De omgeving van iemand met deze stoornis krijgt meestal te maken met de ‘grootse’ kant van de medaille, toch geldt dit niet voor alle mensen met narcisme. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vertellen over het algemeen graag over hun probleemloze leven, grootse toekomstplannen en buitengewone prestaties en capaciteiten. En wanneer je zo iemand oppervlakkig kent, kun je dan ook erg onder de indruk raken van zo’n getalenteerde persoonlijkheid.

Narcisme kenmerken

Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben deze bewondering en aandacht vaak ook nodig om zichzelf de moeite waard te vinden. Veel mensen met narcisme vinden bovendien dat ze er recht op hebben. Daarin speelt mee dat ze het idee hebben dat ze door hun uitzonderlijkheid bepaalde privileges verdienen die anderen niet hebben. Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis voelt zich meestal verheven boven anderen en sommige van hen zullen een ander moeiteloos ‘gebruiken’ wanneer zij hier zelf beter van kunnen worden. Nogmaals: een narcist herkennen is niet makkelijk. Vooral omdat niet iedereen die zich in een slachtofferrol wentelt per definitie narcistisch is.

Een aantal narcisme kenmerken op een rij:

Mensen met narcisme zijn ervan overtuigd dat zij specialer en waardevoller zijn dan andere mensen. Dit laten zij ook graag aan anderen merken.
Iemand met narcistisch persoonlijkheidsstoornis wil constant bewonderd worden. Hij of zij geniet daar enorm van.
Een gebrek aan empathie
Gespeeld charmant zijn
Verslaafd aan aandacht krijgen
Agressief gedrag vertonen
Gebrek aan emoties
Een groot ego
Macht willen hebben
Gebrek aan berouw of schuldgevoelens
Extreem jaloers zijn
Een overgewaardeerd gevoel van belangrijkheid. Je overdrijft je prestaties of je talent. Je verwacht behandeld te worden alsof je boven alles en iedereen staat, ook al is hier geen daadwerkelijke aanleiding toe
Fantasieën over successen, macht, schoonheid, ideale liefde of genialiteit
Een verheerlijkt zelfbeeld. Je ziet jezelf als erg speciaal. Je wilt alleen maar omgaan met andere speciale mensen, bijvoorbeeld erg rijke mensen of mensen met een andere hoge status
Verslaafd aan aandacht. Je hebt een drang naar extreme bewondering, wil constant en door iedereen geprezen en bewonderd worden. Je vindt het leuk wanneer anderen naar jou opkijken.
Onredelijke verwachtingen naar anderen. Je verwacht dat anderen altijd meegaan in jouw wensen en verwachtingen
Een gebrek aan empathie. Je kan je niet verplaatsen in anderen en erkent hun gevoelens niet
Je maakt misbruik van anderen om je doelen te bereiken, bent vaak erg jaloers op anderen of denkt dat anderen jaloers zijn op jou. Men wordt dwingend of vrijheid beperkend ten opzichte van je partner of kind. Men gedraagt zich hooghartig.

Andere narcisme symptomen
Agressief gedrag
Gespeelde charme
Een zucht naar macht
Het ontbreken van schuldgevoelens of berouw
Gebrek aan emoties

Maar er zijn nog meer narcisme symptomen, want diep van binnen zijn mensen met narcisme vaak eenzaam, kwetsbaar en hebben ze een groot minderwaardigheidsgevoel. Mensen met narcismekenmerken zijn dan ook erg gevoelig voor krenking en afwijzing. Kritiek op hun gedrag leidt in hun gedachte vaak direct tot het onderuithalen van hen als persoon. Ze reageren in dit soort gevallen vaak met woede, maar verbergen daarmee de onmacht, onzekerheid en schaamte die ze diep van binnen voelen. Daarbij komt dat ze grote moeite hebben met het verdragen van echte intimiteit, omdat dan ook wordt verlangd dat je je kwetsbaarheid kan tonen en je klein mag zijn. Ook hier kan het zijn dat narcisme vooral voortkomt uit het idee van de persoon slachtoffer te zijn.

De zojuist beschreven kanten van de medaille gelden overigens niet voor alle mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Bij sommige van hen blijft de ‘grootse’ kant meer op de achtergrond en zien we juist meer de minderwaardige kant aan de oppervlakte, waarbij zij nog steeds erg op zichzelf gericht zijn. Mensen met narcisme zijn vaak veel energie kwijt aan hun gevoel van minderwaardigheid en hebben weinig oog voor anderen en hun eigen gevoelens. Toch voelen ze zich ook bijzonder en uniek, waarbij ze vanuit hun minderwaardigheid kunnen denken dat ze bepaalde dingen niet hoeven doen, gewoon omdat ze er recht op hebben.

Omgaan met narcisme

Wat in het algemeen geldt voor alle mensen met narcisme is dat ze in hun leven vaak te maken krijgen met problemen op hun werk en in intieme liefdes- of vriendschapsrelaties. Grootste plannen worden dan zelden of niet waargemaakt of collega’s hebben last van het egocentrische en (subtiel) manipulerend gedrag waarbij afspraken soms niet worden nagekomen.

Partners en kinderen van iemand met narcisme voelen zich daarnaast vaak niet gehoord en gesteund, krijgen zelf weinig ruimte om eigen ideeën te ontplooien of krijgen soms zelfs met agressie te maken. Op dit soort momenten, wanneer hun ‘buitenwereld’ op springen lijkt te staan, komt de onzekere en minderwaardige kant van de medaille (nog) meer in beeld. Angst, somberheid en depressies liggen dan op de loer. Wanneer dat gebeurt, is de kans het grootst dat iemand zichzelf voor een behandeling aanmeldt. Eerder zal dit niet snel gebeuren, dan ligt de ‘last’ vooral bij mensen uit zijn of haar omgeving.

Verschillen tussen mannen en vrouwen

Niet alleen mannen, maar ook vrouwen kunnen last hebben van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Toch is er wel sprake van verschillen. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen zich vaak minder dominant voordoen dan mannen. Zij wekken de schijn lief, zorgzaam en vriendelijk te zijn. Vrouwen zijn vaak wat gewiekster dan mannen.

Andere opvallende verschillen zijn:

Vrouwen hebben meer problemen met ouder worden, zijn minder overmoedig, gooien vaak eerder hun lichaam in de strijd.

Narcisme test

Men heeft nog niet de beschikking over een specifieke narcisme test. Denk je dat je narcisme vertoont? Vragen die zoal gesteld worden zijn: ‘Heb je in het algemeen moeite met het maken en onderhouden van vriendschappen?’, ‘Zou je jezelf als een typische eenzaat beschrijven?’, ‘Heb je in het algemeen vertrouwen in mensen?’, ‘Heb je gewoonlijk moeite om je zelfbeheersing te bewaren?’ en ‘Heb je in het algemeen sterk de neiging om op andere mensen te leunen?’ Een echte rancist zal echter zelden hulp zoeken gezien mensen met narcisme hun eigen gedrag als onderdeel van het probleem erkennen.

Wanneer je een relatie hebt met een narcist

Dit kan dit erg lastig zijn. Hieronder vind je een aantal tips:

Stimuleer je partner in het zoeken van professionele hulp. Een narcist vindt zelf waarschijnlijk niet dat het eigen gedrag een problemen veroorzaakt. Wanneer je focust op klachten die aanwezig kunnen zijn (zoals somberheid), wordt de kans groter dat je partner hulp zoekt.
Geef je grenzen aan. In een relatie met een narcist gaat het vaak alleen maar over de ander. Bedenk hoever je hierin kan en wil gaan. Welke mate van aandacht en liefde heb jij nodig? Probeer dit aan te geven bij je partner.
Verdiep je in de stoornis. Wanneer je meer kennis hebt over narcisme, zal je het gedrag van je partner beter begrijpen. Dit betekent niet dat je mee hoeft te gaan in zijn of haar gedragspatronen, maar het kan er wel voor zorgen dat bijvoorbeeld het gebrek aan inlevingsvermogen minder persoonlijk voelt.
Leven met een narcist kan zeer zwaar zijn. Een narcist gaat niet veranderen. Als het je teveel wordt, zoek dan ook (professionele) steun.